Dywizjon
"303 Dywizjon Myśliwski Warszawski im. Tadeusza Kościuszki"
Historia
Utworzony	2 sierpnia 1940
Rodzaj	myśliwski
Przeznaczenie	myśliwski
Rozwiązany	11 grudnia 1946
Pozostałe dane
Oznaczenie kodowe	RF (sierpień 1940 - kwiecień 1945); PD(kwiecień 1945 - grudzień 1946)
Wyposażenie	Hawker Hurricane,Supermarine Spitfire,North American P-51 Mustang
Święto dywizjonu	1 września
Akcje bojowe
Bitwa o Anglię

W Wikimedia Commons znajdują się multimedia związane z tematem: Dywizjon 303

303 Dywizjon Myśliwski Warszawski im. Tadeusza Kościuszki (303 dm) – pododdział lotnictwa myśliwskiego Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii.

 

 

Opis jednostki[edytuj | edytuj kod]

• tradycje – spadkobierca III/1 Dywizjonu Myśliwskiego warszawskiego (odznaka 111 Eskadry Kościuszkowskiej^[1], początkowy personel)
• zwyczaj – noszenie szkarłatnych szalików
• rekordy:
  • najskuteczniejsza jednostka Aliantów w czasie "Bitwy o Anglię"
  • najskuteczniejsza jednostka Aliantów w operacji "Jubilee" (desant pod Dieppe)
• święto dywizjonu: 1 września^[2]
• litery kodowe: RF (przezwisko "Rafałki"); od 2 sierpnia 1945 PD
• utworzony – 2 sierpnia 1940, Northolt^[3]
• pierwszy rozkaz dzienny – 2 sierpnia 1940, Northolt
• gotowość operacyjna – 31 sierpnia 1940, Northolt
• ostatnie zadanie bojowe – 25 kwietnia 1945, Northolt
• rozwiązany – 11 grudnia 1946, Hethel
• dzielił się na dwie eskadry, A i B; eskadrę tworzyły dwa klucze po trzy samoloty.

Na mocy angielsko-polskiego układu wojskowego każda wyższa funkcja w dywizjonie miała podwójną obsadę. Polskim odpowiednikiem dowódcy dywizjonu Ronalda Kelletta był Zdzisław Krasnodębski, a polskimi dowódcami eskadr, dublującymi funkcję Johna Kenta i Athola Forbesa, Witold Urbanowicz oraz Ludwik Paszkiewicz.

Główne operacje[edytuj | edytuj kod]

• Bitwa o Anglię
• ofensywa myśliwska nad Francją
• obrona ujścia rzeki Mersey
• Rajd na Dieppe
• osłona konwojów
• Alianckie naloty na Niemcy
• "Overlord"
• "Big Ben" (zwalczanie V1)
• udział w inwazji na Niemcy

W 1942 r. piloci dywizjonu przeszkolili w walce powietrznej amerykański 94 Dywizjon Bojowy skierowany do walki w Europie oraz towarzyszyli jego pilotom w pierwszych lotach operacyjnych nad Francją.

Dywizjon 303 w Bitwie o Anglię[edytuj | edytuj kod]

Pierwsze zwycięstwo Dywizjonu 303 miało miejsce 30 sierpnia 1940, jeszcze przed oficjalnym uzyskaniem gotowości bojowej. Podczas lotu treningowego Ludwik Paszkiewicz odłączył się i zestrzelił myśliwiecMesserschmitt Bf 110^[4] (którego zidentyfikował jako "dwustatecznikowy, prawdopodobnie Dornier". Pomyłka wynikała z faktu, iż zarówno Messerschmitt Bf 110, jak i Dornier Do 17/215 miały podwójne pionowe usterzenie ogonowe a pilot w ferworze walki nie odróżnił dokładnie typu atakowanej przez siebie maszyny). Po tej walce, uznano następnego dnia dywizjon za "operacyjny" i oficjalnie skierowano go do walki.

Dywizjon 303 zaliczany jest do najlepszych jednostek myśliwskich II wojny światowej. W czasie Bitwy o Wielką Brytanię w 1940 roku przypisywano mu 126 pewnych zestrzeleń zaliczonych oficjalnie podczas wojny, co stawiało go na pierwszym miejscu wśród dywizjonów myśliwskich biorących udział w bitwie. Po wojnie jednak okazało się, że suma zwycięstw zaliczonych pilotom alianckim jest ok. półtorakrotnie wyższa od rzeczywistych strat niemieckich (zawyżone z różnych przyczyn zgłoszenia jednostek myśliwskich były regułą w praktycznie wszystkich konfliktach). Niewątpliwym jest, że wynik 126 zestrzeleń Dywizjonu 303 jest znacznie zawyżony, lecz mimo to był on jednym z najlepszych dywizjonów alianckich. Polski historyk Jacek Kutzner uznał 59.8 zestrzeleń za na pewno potwierdzone, co ciągle daje Dywizjonowi 303 pierwsze miejsce spośród wszystkich dywizjonów lotniczych biorących udział w bitwie o Anglię. Natomiast brytyjski historyk John Alcorn uznał 44 zwycięstwa za na pewno potwierdzone, co stawia dywizjon na czwartym miejscu wśród dywizjonów bitwy o Anglię (po dywizjonach 603 – 57,8 zwycięstw, 609 – 48 i 41 – 45,33 zwycięstw, wszystkie one latały jednak na nowocześniejszych Supermarine Spitfire'ach^[5]). Dywizjon 303 natomiast był najlepszym dywizjonem z latających na starszych myśliwcach Hawker Hurricane. Biorąc pod uwagę, że te zwycięstwa odniesiono w ciągu 17 dni walk, był on także najskuteczniejszym dywizjonem alianckim (2,6 zwycięstwa dziennie), z wysokim stosunkiem zwycięstw do strat 2,8:1. Niemniej jednak, cytowany John Alcorn nie był w stanie przyznać 30 zwycięstw nad Niemcami żadnemu konkretnemu dywizjonowi z uwagi na zbieg roszczeń, dlatego liczba zwycięstw Dywizjonu 303 najprawdopodobniej była wyższa – zdaniem Jerzego Cynka, ok. 55-60, co mogło istotnie stanowić najlepszy wynik dywizjonu alianckiego^[5]. Ogółem stwierdzono 203 zestrzelenia niemieckich maszyn przez polskich lotników. Jednocześnie warto podkreślić, iż Dywizjon 303 oraz inne polskie jednostki zostały wyróżnione przez legendarnego pilota brytyjskiego, Douglasa Badera, który twierdził, iż Polskie Skrzydła są najskuteczniejsze (sam dowodził grupą pilotów złożoną z Kanadyjczyków przynależących do 242. Dywizjonu Myśliwskiego).

Dowódcy[edytuj | edytuj kod]

• ogólne dowództwo (brytyjskie) 2 sierpnia 1940 – S/Ldr Ronald Gustave Kellett, przekazane S/Ldr (kpt.)Adamowi Kowalczykowi 1 stycznia 1941
• 2 sierpnia 1940 – S/Ldr (mjr) Zdzisław Krasnodębski
• 7 września 1940 – F/O (por.) Witold Urbanowicz
• 22 października 1940 – F/O (por.) Zdzisław Henneberg
• 15 października 1940 – F/O (płk.) Jan Leszczyński
• 7 listopada 1940 – S/Ldr (kpt.) Adam Kowalczyk
• 20 lutego 1941 – S/Ldr (por.) Zdzisław Henneberg
• 13 kwietnia 1941 – F/Lt (por.) Adrian Leś
• 5 maja 1941 – S/Ldr (kpt.) Wacław Łapkowski
• 3 lipca 1941 – S/Ldr (kpt.) Tadeusz Arentowicz
• 9 lipca 1941 – S/Ldr (kpt.) Jerzy Jankiewicz
• 21 listopada 1941 – S/Ldr (por.) Wojciech Kołaczkowski
• 7 maja 1942 – S/Ldr (kpt.) Walerian Żak
• 19 maja 1942 – S/Ldr (por.) Jan Zumbach
• 1 grudnia 1942 – S/Ldr (por.) Zygmunt Witymir Bieńkowski
• 4 lipca 1943 – S/Ldr (kpt.) Jan Falkowski
• 21 listopada 1943 – S/Ldr (kpt.) Tadeusz Koc
• 25 września 1944 – S/Ldr (kpt.) Bolesław Drobiński
• 1 lutego 1946 – S/Ldr (mjr) Witold Łokuciewski (do rozwiązania)

Lotniska[edytuj | edytuj kod]

• 2 sierpnia 1940 – Northolt
• 11 października 1940 – Leconfield
• 3 stycznia 1941 – Northolt
• 17 lipca 1941 – Speke
• 7 października 1941 – Northolt
• 15 czerwca 1942 – Kirton-in-Lindsey
• 16 sierpnia 1942 – Redhill
• 20 sierpnia 1942 – Kirton-in-Lindsey
• 1 lutego 1943 – Northolt
• 5 lutego 1943 – Heston
• 3 marca 1943 – Debden
• 12 marca 1943 – Heston
• 26 marca 1943 – Martlesham Heath
• 8 kwietnia 1943 – Heston
• 1 czerwca 1943 – Northolt
• 12 listopada 1943 – Ballyhalbert
• 30 kwietnia 1944 – Horne
• 19 czerwca 1944 – Westhampnett
• 27 czerwca 1944 – Merston
• 9 sierpnia 1944 – Westhampnett
• 25 sierpnia 1944 – Coltishall
• 4 kwietnia 1945 – Andrews Field
• 16 maja 1945 – Coltishall
• 9 sierpnia 1945 – Andrews Field
• 28 listopada 1945 – Turnhouse
• 4 stycznia 1946 – Wick
• 3 marca 1946 – Charterhall
• 23 marca 1946 – Hethel (do rozwiązania)

Podstawowe wyposażenie[edytuj | edytuj kod]

• 8 sierpnia 1940 – Hurricane I (m.in. sierpień 1940 roku: L1696 -T; początek września, Eskadra "A": P3700 -E, P3974, R2688, R4178 -G, V7244 -C, Eskadra "B": P2985, P3975 -U, R4175 -R, R4179, V7235; później: L2026 -Q, L2099 -O, N2460 -D, P3120 -A, P3544 -H, P3939 -H, V6684 -F, V7067 -T, V7235 -M; listopad: V6577 -P, V7384 -H, V7503 -U, V7504 -G, V7624 -B; grudzień 1940 – luty 1941 roku: N2661 -J, P3162 -T, P3585 -C, P3814 -Y, R4081 -O, V6533 -R, V6637 -G, V6757 -E, V6956 -C, V7182 -U, V7466 -S, V7606 -A, V7619 -M, V7644 -Z, V7727 -H, W9129 -W); od 13 lipca 1941 do 24 sierpnia 1941 znowu Hurricane I (m.in P3932 -RF-C)
• 22 stycznia 1941 – Spitfire I (m.in. N3026 -A, N3108 -P, N3122 -Y, N3285 -J, P9519 -M, R6972 -N); 3 marca 1941 – Spitfire IIA (m.in. P7546 -T, P7786 -C, P7858 -H, P7989 -U, P8039 -R, P8040 -D, P8041 -E, P8073 -Z); 20 maja 1941 – Spitfire IIB (m.in. P8208 -F, P8325 -B, P8329 -P, P8330 -D, P8331 -M, P8333 -S, P8334 -E, P8335 -R, P8336 -W, P8346 -T, P8382 -C, P8385 -A, P8507 -V, P8524 -H, P8531 -Y, P8567 -D, P8642 -X, P8672 -F); od 25 sierpnia 1941 do 6 października 1941 znowu Spitfire I (m.in. P9429, R6773 -P)
• 7 października 1941 – Spitfire VB (m.in. w końcu 1941 roku i w 1942 roku: W3229 -D, W3506 -U, W3765 -P, W3795 -N, W3893 -K, AA882 -G, AA908 -A, AA940 -B, AB174 -Q (Mk VC), AB183 -A, AB824 -S, AB899 -C, AB906 -W, AB929 -R, AD116 -H, AD138 -T, AD179 -F, AD455 -V, BL375 -J, BL432 -K, BL672 -M, BM144 -D, EN951 -D)
• 1 czerwca 1943 – Spitfire F IXC (m.in. BS451 -M, BS506 -O, BS513, EN172 -J, MA222 -A, MA314, MA593 -Y, MA740 -R, MA754 -K)
• 12 listopada 1943 – Spitfire VB i Spitfire VC oraz Spitfire LF VB i Spitfire LF VC (m.in. Spitfire VB i Spitfire VC: W3380, AA751, AA937, AB272 -D, AD198 -W;Spitfire LF VB i Spitfire VC: AB271, AD237, AD295, AD317, AR513, BL385, BL464, BM207)
• 18 lipca 1944 – Spitfire F IX, Spitfire LF IX i Spitfire HF IX (m.in. Spitfire F IX: BS348, BS408, EN122, EN182 -H, EN526 -A, MA528 -E, MA814 -Q, MH692 -C, MH823, MH910 -G; Spitfire LF IX: MH777 -N, MJ120, MJ216; Spitfire HF IX: MK694, ML339)
• 4 kwietnia 1945 – Mustang IV i Mustang IVA (m.in. KH663 -L, KH669 -P, KH770 -Y, KH825 -C, KM112 -D, KM186 -A, KM191 -Z, KM220 -G, KM237 -R, KM297 -K)

Podsumowanie wysiłku bojowego (19 lipca 1940 – 8 maja 1945)[edytuj | edytuj kod]

Rok	1940	1941	1942	1943	1944	1945	Razem
samolotozadań	1049	2143	1348	2075	2653	632	9900
godzin	1086	2743	1967	3693	5259	1118	15 866

Straty zadane nieprzyjacielowi (1 września 1940 – 8 maja 1945)[edytuj | edytuj kod]

Samoloty nieprzyjaciela zniszczone przez polskich pilotów w walkach powietrznych[edytuj | edytuj kod]

Lata 1940-1945	Razem
zniszczone	298
prawdopodobnie	35
uszkodzone	22

Samoloty nieprzyjaciela zniszczone przez polskich pilotów na ziemi[edytuj | edytuj kod]

Lata 1940-1945	Razem
zniszczone	10
prawdopodobnie	0
uszkodzone	3

Samoloty nieprzyjaciela zniszczone przez brytyjskich pilotów[edytuj | edytuj kod]

Lata 1940-1945	Razem
zniszczone	97
prawdopodobnie	0
uszkodzone	3

Łączne straty zadane nieprzyjacielowi przez polskich pilotów[edytuj | edytuj kod]

Lata 1940-1945	Razem
zniszczone	297 1/6
prawdopodobnie	35
uszkodzone	25

Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]

Dzieje dywizjonu 303 w czasie Bitwy o Anglię opisał w książce Dywizjon 303^[6] Arkady Fiedler, książka ta miała liczne wydania krajowe i zagraniczne (po angielsku i portugalsku)^[7]. Imię Dywizjonu nosi także osiedle mieszkaniowe w Warszawie, osiedle mieszkaniowe w Krakowie, hufiec harcerski Łask^[8], gimnazjum w Stepnicy^[9], szkoła podstawowa w Śleszowicach^[10] i liczne ulice^[11]. W 70. rocznicę Bitwy o Anglię Biuro Edukacji Publicznej Instytutu Pamięci Narodowej zaprezentowało wParlamencie Europejskim wystawę „Battle of Britain” poświęconą pilotom z Dywizjonu 303. W IPN przygotowano także planszową historyczną grę edukacyjną "303". Została ona opublikowana w języku polskim, czeskim i angielskim (również w wersji on-line)^[12]. Szwedzki zespół metalowy Sabaton, dowiedziawszy się o dywizjonie 303 napisał piosenkę pt. "Aces in exile". W roku 2005 ukazała się nakładem Wydawnictwa A.M.F. Plus Group książka pt. "Sprawa Honoru - Dywizjon 303 Kościuszkowski" autorstwa Lynn Olson i Stanleya Cloud, która prócz dokumentacji działań dywizjonu zawiera liczne spostrzeżenia odnoszące się do drugowojennej historii Polski. 19 września 2011 roku w Muzeum-Pracowni Literackiej Arkadego Fiedlera odsłonięto wierną replikę myśliwca Hawker Hurricane Mk I (skala 1:1) pomalowanego w barwach samolotu Witolda Urbanowicza, dowódcy dywizjonu 303.

Odznaka dywizjonu[edytuj | edytuj kod]

Odznaka zatwierdzona Dz. Rozk. NW nr 3, poz. 31 z 2 lipca 1943 roku. Posiada kształt okrągłej, biało emaliowanej tarczy, której środek pokryto pionowymi amarantowo emaliowanymi pasami. Na skrzyżowaniu dwóch kos umieszczona czapka "krakuska". Otok czapki granatowy, góra amarantowa, pióra amarantowo-zielone. W otoku odznaki trzynaście pięcioramiennych gwiazd granatowo emaliowanych. W dolnej części otoku, pomiędzy drzewcami kos numer dywizjonu 303. Zakończenie drzewc i kos wysunięte poza krawędź odznaki. Jednoczęściowa - wykonana w srebrze. Wymiary: 25×23 mm. Wykonanie: Firma Kirkwood and Son - Edinburgh^[13].

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

• Dywizjon 303 – książka Arkadego Fiedlera
• For your freedom and ours – książka Lynne Olson i Stanleya Clouda
• Sprawa Honoru. Dywizjon 303 Kościuszkowski – książka Lynne Olson i Stanleya Clouda
• Sabaton – Aces in exile
• Elektryczne Gitary – Dywizjon 303

Przypisy

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

• Izydor Koliński: Regularne jednostki Wojska Polskiego (lotnictwo). Formowanie, działania bojowe, organizacja i uzbrojenie, metryki jednostek lotniczych. Krótki informator historyczny o Wojsku Polskim w latach II wojny światowej. Cz. 9. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1978.
• Wacław Król: Polskie dywizjony lotnicze w Wielkiej Brytanii 1940-1945. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1982. ISBN 83-11-06745-7.
• Zdzisław Sawicki: Odznaki Wojska Polskiego 1918-1945: Katalog Zbioru Falerystycznego: Wojsko Polskie 1918-1939: Polskie Siły Zbrojne Na Zachodzie. Pantera Books. ISBN 83-204-3299-5.
• Richard King: Dywizjon 303 walka i codzienność. Warszawa: Wydawnictwo RM, 2012, s. 34-35. ISBN 978-83-7243-979-6.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

• No. 303 Squadron - F540 (pl.: dziennik działań bojowych Dywizjonu 303) (ang.). W: Polish Air Forces Operations Record Books [on-line]. [dostęp 5 kwietnia 2014].
• Dywizjon 303 w serwisie 2 wojna światowa
• Planszowa historyczna gra edukacyjna "303" przygotowana przez IPN [dostęp 30 stycznia 2013]
• Personel Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii 1940-1947

[pokaż] p • d • e Polskie Siły Powietrzne w Wielkiej Brytanii

[pokaż] p • d • e Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie