Sześć godzin trwała w środę po południu Sejmie debata nad działaniami rządu w sprawie katastrofy smoleńskiej. Były emocje, krzyki, obrażanie, oskarżenia. Premier Donald Tusk tłumaczył co robi rząd. Że od 10 kwietnia do dziś realizowane są dwa cele: ujawnienie prawdy o katastrofie, ale z zachowaniem dobrych relacji polsko - rosyjskich. - Dla Polski lepiej znać prawdę i nie mieć wojny, niż nie znać prawdy i mieć wojnę - streścił to w jednym zdaniu. Ganił opozycję z PiS, że podejrzeniami m.in. na temat zamachu, utrudnia tylko zadanie. I że nie jest tak, że można obrażać Rosjan i oczekiwać, że przyjdą do nas i powiedzą, że są winni. Zarzucił opozycji wykorzystanie katastrofy do rozgrywki w kraju z rządem.

Jarosław Kaczyński nie pozostał mu dłużny. - Nie straszcie nas wojną. To nie jest polityce tak, że jeśli ktoś jest zdecydowany i twardy, szczególnie w takich sprawach, to na tym przegrywa. Na tym się wygrywa. Rosja słabnie. Żadne wojny nam nie grożą - mówił. I uderzył w najwyższe tony: - W bardzo trudnych dziejach naszego narodu bywało, że traciliśmy wolność, ale nie traciliśmy godności. Pod kierownictwem premiera Donalda Tuska idzie ku temu, że straciliśmy godność, a wolność też będzie zagrożona.

O spokój apelowali posłowie PSL i SLD. Prosili, by pokazać, że katastrofa czegoś nas jednak nauczyła. Że potrafimy się porozumieć. - Jeżeli pójdziemy tą drogą jest szansa, że wyjdziemy z tego mniej poobijani - mówił Stanisław Żelichowski, szef klubu PSL. A wicepremier Pawlak zwrócił się do Kaczyńskiego: - Każdy naród ma swój honor i godność. I nikt go Polakom nie może odebrać.

W Sejmie jednak spokoju nie było. Aż 83 posłów, głównie z PiS, miało pytania - a w zasadzie oskarżenia w formie pytań - do premiera. Szef rządu mocno już zirytowany zaproponował, że odpowie wszystkim na piśmie, najszybciej jak się da. Ale posłowie chcieli, żeby odpowiadał z trybuny. Gdy wyczerpał już argumenty merytoryczne, zwrócił się do PiS bezpośrednio: - Ile jeszcze może Polska wytrzymać, skoro każde nasze działanie nazywacie od razu najgorszymi epitetami i posądzeniami o zdradę? Za każdą podjętą decyzję biorę odpowiedzialność. - Czym się wyraża - przerwał mu okrzykiem z sali Antoni Macierewicz. Tusk odpowiedział mu od razu: - Za zachowanie posła Macierewicza odpowiedzialności nie biorę, ale wy tak - zwrócił się do PiS. - Nie jestem w stanie na takim poziomie prowadzić debaty.

- Bo pan nie powinien - znów Macierewicz.

- Pan na pewno przejdzie do historii. Ale na szczęście nie w moim towarzystwie. - odparł Tusk. Już poważnie zapewnił, że jeśli PiS nadal podejrzenia i insynuacje pod adresem komisji Millera i rządu będzie podsycał, ujawni każdy dokument. - Ale miejcie świadomość, że jak ujawnimy, to będzie bolało bliskich tych, którzy zginęli.

Poniżej szczegółowa relacja godzina po godzinie.
  Relacja z Sejmu

Środa godz. 15. Ławy PiS pełne, podobnie w PO, SLD i PSL. Jarosław Kaczyński w pierwszym rzędzie słucha wystąpienia szefa rządu. Panuje wyjątkowa, jak na tę salę, cisza i skupienie. Przerwane w pewnym momencie nagłymi okrzykami z loży dla gości: - Jesteś zdrajcą! Zdrajca!!

Spotyka się z oklaskami niektórych posłów PiS w ostatnich rzędach. Inni ze zdziwieniem zadzierają głowy do góry, by zobaczyć kto krzyczy. Na galerii jest Andrzej Melak, brat zmarłego w katastrofie Stefana. Młodzi ludzie z biało-czerwonymi opaskami na ramionach, w czarnych workach tekturowe transparenty "Smoleńsk. Chcemy prawdy."

- Kim jesteście? - pytam. - Nie powiemy. - Boicie się? - Nie. Ale nie powiemy. Jesteśmy obywatelami Polski. Chcemy prawdy. Chcemy, by rząd bronił honoru polskiego oficera - mówili już na sejmowym korytarzu, gdy straż marszałkowska kazała im opuścić galerię.

- Znam trzy języki. Przeczytałem, co o nas pisali Niemcy i Anglicy. Że Polacy są winni. To skandal, chcemy prawdy - krzyczał mężczyzna w koszulce z napisem "Smoleńsk-Katyń". - Mój ojciec zginął w dziwnych okolicznościach w czerwcu, już po katastrofie, nie będę mówił nazwiska - mówił.
  W tym czasie nadal przemawiał premier Donald Tusk. - Po 10 kwietnia i dziś nadal aktualne są zadania: wygrać pokój polityczny w relacjach z Rosją, wygrać prawdę o katastrofie i wygrać stabilizację polityczną wewnątrz kraju - wyliczał zadania rządu.

Jego wystąpienie ma charakter rozliczenia z działań rządu po 10 kwietnia. Jednak bardziej w kontekście sytuacji politycznej w kraju, a nie konkretnego kalendarza badania przyczyn katastrofy. O tym mają mówić jego ministrowie.

- 10 kwietnia i każdego następnego dnia musieliśmy podejmować decyzje, które dawały możliwości wygrania prawdy o katastrofie. Jak prowadzić te sprawy mając na uwadze interes polski i rację stanu, jak działać na rzecz silnej pozycji Polski. Wygrać prawdę i wygrać pokój. To, co dla Polski tak bezcenne, również ze względu na sąsiedztwo, jakim przyszło Polakom żyć. - mówił.
  I zwrócił się do opozycji: - Nie wszyscy uznali, że po 10 kwietnia, te dwa cele są ważne. Że rząd musi zdobyć wszystkie informacje, by wygrać prawdę o katastrofie i że rząd odpowiada, by nie narazić na szwank polskiego interesu. Potęgowało się moje wrażenie, że istnieją inne poglądy, niż te które były ważne dla nas. Nie wszyscy byli zainteresowani prawdą o katastrofie i relacjami - mówił. A w ławach poselskich PiS rozległo się buczenie.

Tusk przekonywał, że najważniejsze było zabezpieczenie materiałów. - Wiedzieliśmy, że partner, z którym przyjdzie nam pracować, to ten sam partner, którego znamy z historii. Naiwnością było sądzić, że Rosja, stawiana przez niektórych polityków w roli sprawcy, wręcz zamachowca, będzie nas słuchać. Dla nas nie było ważne, by udowadniać jak złym partnerem jest Rosja, ale zabezpieczyć materiały, by prawda o Smoleńsku wygrała. I to się udało. Dziś gdy słucham niektórych polityków opozycji, zastanawiam się czy wierzą w to co mówią, że alternatywą dla naszych działań mogło być, że któryś z polityków mówi: jesteście winni śmierci naszego prezydenta, zgódźcie się łaskawie, że przejmiemy postępowanie. Naprawdę wierzycie w to, że to była alternatywa? Jaki jest cel tych, którzy od pierwszych godzin podważają pozycję polskiego rządu? Tych, którzy wtedy i dziś potrafią formułować drastyczne i radykalne oceny wobec rządu? Czy wierzą w to, że to oznacza większą skuteczność w dochodzeniu do prawdy. Dziś widać, że to nie jest związane z potrzebą wyjaśnienia katastrofy, ale to próba wykorzystania tego, co się stało, do rozgrywki w kraju z rządem. To w niczym nie ułatwiło nam zadania. A wręcz czasami osłabiało nasze działania - ganił Tusk.

Lepiej znać prawdę i nie mieć wojny

I przekonywał: - Dla Polski lepiej znać prawdę i nie mieć wojny, niż znać prawdę i mieć wojnę. Nikt nie miał prawa zawieść państwa i wprawić go w stan permanentnej traumy po katastrofie. Najtrudniejsze było odrzucenie pokusy, że raport będzie wygodny dla kogoś. Rząd zadbał, by prawda była kompletna, ale widzimy, że jest niewygodna. Ale nie będzie dla nikogo wygodnej prawdy, będzie taka jaką udokumentują prace naszej komisji - zapewnił. Nawiązał też do co miesięcznych marszów przy Krakowskim Przedmieściu: - Takie pochodnie mogą coś podpalić, niż oświetlić - przestrzegł. A na galeriach znów zareagowano: Propaganda!!!
  Kaczyński: Nie straszcie nas wojną 
 

Tak jak to jest w zwyczaju i w zgodzie z regulaminem Sejmu, po przemówieniu premiera i jego ministrów, głos mają kluby parlamentarne. Każdy z nich dostał kwadrans na wypowiedź. Niektórzy - tak jak PiS - dzielili ten czas na pół i delegowali dwóch posłów.

Najpierw mówił Jarosław Kaczyński. - Muszę przyznać, że nie spodziewałem się , że w dyskusji nad tą tragiczną sprawą będzie tyle różnego rodzaju prób prowokacji. Ale my się sprowokować nie damy - głośne brawa z ław PiS nagrodziły jego wypowiedź. A prezes PiS kontynuował: - Pan premier był łaskaw oświadczyć, że podjął przemyślane działania. Była wręcz sugestia, że niemalże ograł Rosjan. Chciałem inną ocenę przedstawić. Pierwsze 20 stron polskich uwag do raportu to spis, tego czego nie dostaliśmy. Wczoraj pokazaliście te dokumenty, które miały być przegrane prywatnie przez pana Klicha. Ale pan jest premierem, ja byłem premierem i daję 95 proc. że są z innych źródeł - lider PiS zwrócił się do szefa rządu.

- Nie straszcie nas wojną. W polityce nie jest tak, że słabe państwa się liczą. Rosjanie są słabnącym państwem, które musi się liczyć z opinią międzynarodową. Bywało w dziejach Polski, że traciliśmy wolność, ale nie traciliśmy godności. Pod przewodnictwem premiera Tuska dojdzie do tego, że stracimy godność - zakończył, a klub PiS bił gromkie brawa.
  Mariusz Kamiński do Tuska: Człowiek bez honoru to gorsze niż śmierć

Mariusz Kamiński z PiS zagrał na emocjach. Donaldowi Tuskowi powiedział, że widział na jego twarzy łzy, prawdziwe i szczere, na pogrzebie Sebastiana Karpiniuka (poseł PO). - Pozwala pan teraz Rosjanom szargać pamięć o ostatnim locie Sebastiana Karpiniuka, Grzegorza Dolniaka, senator Bochenek - wymienił niektórych polityków Platformy, którzy zginęli w katastrofie. Swoje wystąpienie zakończył zdaniem: - Człowiek bez honoru to gorsze niż śmierć - jego wypowiedź zagłuszali posłowie, którzy pięściami uderzali o swoje poselskie stoliki.

Kiedy Jakubiak przyniesie róże dla premiera

O opanowanie, spokój, merytoryczną, a nie emocjonalną debatę apelowali politycy PSL i SLD. - Polscy politycy powinni się zastanowić co zrobić, by tragedia z 10 kwietnia przeistoczyła się w coś pozytywnego - apelował Stanisław Żelichowski, szef klubu ludowców. - Jeżeli pójdziemy tą drogą, to jest szansa, że mimo wszystko wyjdziemy z tego mniej poobijani. Że ta katastrofa czegoś nas nauczy i refleksja o tych, co zginęli, będzie silniejsza niż kłótnie i walka polityczna - mówił Żelichowski.

A Waldemar Pawlak nawiązał do słów Jarosława Kaczyńskiego: - Każdy naród ma swój honor i godność. I nikt go Polakom nie może odebrać.

Dość chaotycznie stanowisko posłów Polska Jest Najważniejsza przedstawiała Elżbieta Jakubiak. Mimo że oświadczenie miała zapisane na kartce, emocje ją gubiły. - Nie było pana na sali, więc wycięłam pana z mojego przemówienia - zwróciła się do Waldemara Pawlaka, którego nagle zauważyła na sali. Ale już później zwróciła się do premiera: - Chcę, żeby pan bronił polskiego interesu z taką samą siłą jak siedzącego za pana plecami ministra infrastruktury Cezarego Grabarczyka. Wtedy też przyniosę panu róże. Tylko że te będą w imieniu państwa - wytknęła. Jej zdaniem Tusk przyjął taktykę, że nic się nie stało. - Pan wycisza emocje, a jednocześnie je nakręca swoją bezradnością - mówiła.

Wytykała, że Rosja już w dniu katastrofy powołała komisję, na czele której stanął Władimir Putin. - Nie chwalę rządu rosyjskiego, zdaję sobie sprawę, że ta wina będzie podzielona na winę polską i rosyjską. Ale chwalę reakcję państwa, które wie, jak bronić własne interesy - mówiła.

Tusk zirytowany: chcecie rzucić Rosję na kolana? Aż tak dobry nie jestem

W trakcie sejmowej debaty o głos nieoczekiwanie poprosił Donald Tusk. Zirytowany wystąpieniem Elżbiety Jakubiak i Jarosława Kaczyńskiego. - Nie akceptuję tego, że zmieniacie wyjaśnianie katastrofy smoleńskiej w gonitwę za premierem. Nie rozumiem tego.

Przypomniał, że w dniu katastrofy dwukrotnie występował bezpośrednio do Polaków. Odrzucał w ten sposób zarzuty Jakubiak o bierności rządu. Zwrócił uwagę, że o 13.40 było specjalne posiedzenie rządu. Na nim podjęto decyzję o powołaniu komisji badającej przyczyny katastrofy. - Podobnie jak w Federacji Rosyjskiej, także w Polsce powstał międzyresortowy zespół, na czele którego stanąłem ja jako prezes Rady Ministrów - mówił. - Państwo polskie, niepodległa Polska, przez 20 lat umiała zbudować instytucje, które utrzymały bez szwanku polską państwowość mimo takiej tragedii. Naprawdę szkoda Polski, żeby tego typu gry wokół katastrofy uprawiać - ocenił. Nawiązał do słów Kaczyńskiego o ogrywaniu przez Rosję. - Nie mam manii wielkości i nie pretenduję do roli człowieka, który indywidualną, przebiegłą grą odgrywa inne kraje, np. Rosję - zapewnił.

I zwrócił się do PiS:- Chciałbym zobaczyć chociaż jeden efekt misternej, wyrafinowanej gry, w której prezes PiS Jarosław Kaczyński jako premier, lub ktoś z PiS ograł Rosję. Wiecie dobrze, że gra z Rosją, szczególnie w tak trudnych okolicznościach, to zajęcie naprawdę bardzo, bardzo trudne. Oczekiwaliście ode mnie, że Rosję okiwam sześć razy, rzucę na kolana, a oni przyjdą i powiedzą, że wszystko to ich wina. Dziękuję za takie uznanie, aż tak dobry nie jestem - ironizował premier.

Straciliśmy kolegów, teraz tracimy autorytet

Stanisław Wziątek z SLD przypomniał ostatnie wypadki lotnicze: - Nie jest sprawne państwo, w którym co chwilę dochodzi do katastrofy. Nie jest sprawne państwo, w którym pojawia się wypadek pana premiera Leszka Millera i katastrofa jego helikoptera. Pamiętamy wypadek samolotu Bryza, głęboko pamiętamy jak bardzo bolesny był tragiczny wypadek CASY, i wtedy określono jakie są przyczyny tego wypadku. I co? I po dwóch latach eksperci określili, że dokładnie takie same są przyczyny katastrofy smoleńskiej. Nie wyciągamy wniosków. Polak nie może być mądry po szkodzie - nawiązał do przysłowia.

Wytykał, że reakcja strony polskiej na publikację raportu MAK była za późno. - Zostaliśmy z przekonaniem, że żyjemy w bardzo bałaganiarskim państwie. Rosjanie dali nam, rządowi i całej Polsce, bardzo bolesną lekcję - ocenił. I on zaapelował o spokój: - Chciałbym wezwać nas wszystkich, abyśmy w tej sprawie mówili jednym głosem i byli jednością. Straciliśmy tam wielu naszych kolegów, a teraz tracimy autorytet - powiedział.

W podobnym tonie wypowiadał się Marek Borowski z SdPl. Prosił, by posłowie zrozumieli główną tezę, że w Smoleńsku była mgła, a we mgle się nie ląduje. I żeby nie udawali, że nie ma winy polskich pilotów. - Uderzmy się w swoje piersi - mówił. I od razu z ław PiS usłyszał: - Niech pan się bije. - Ja w swoje też się uderzę - odpowiedział. I zdenerwowany dodał: - Wstyd mi za was. Tyle wam powiem.

Kempa do Tuska: Na jakiej pan jest ścieżce i kursie? Kto Pana naprowadza?

Minutę dostali posłowie na zadanie pytania rządowi podczas debaty o informacji rządu w sprawie katastrofy smoleńskiej. Ale i to wystarczyło, by emocje były silne, a wzajemny, polityczny atak trwał.

Najpierw obrady prowadziła wicemarszałek Sejmu z PSL Ewa Kierzkowska, potem Stefan Niesiołowski z PO. Od razu zarządził, że po minucie wyłączy mikrofon. Pytania miało aż 83 posłów. Po awanturze posłów PiS, wicemarszałek Niesiołowski zgodził się, by mieli 5 sekund więcej. Bardzo przestrzegał tej zasady. Co stało się pretekstem dla posłów PiS do uszczypliwych uwag. - Dziwnie dziś zachowuje się pan marszałek. Niech pan skorzysta z porady ministra Bogdana Kicha według jego wcześniejszej profesji - poradził Krzysztof Sońta z PiS. (Bogdan Klich jest psychiatrą - red.) - To jest nie na miejscu - skomentował Niesiołowski.

Beata Kempa pytała premiera: - Czy pan wie na jakiej jest ścieżce i kursie? Czy pan wie kto pana naprowadza? Czy pan jest na ścieżce prawdy - pytała, a w ławach posłów PO słychać było buczenie. - Nas można straszyć łagrami. Ale my jesteśmy na kursie prawdy i ścieżce sprawiedliwości - skończyła, a PiS bił brawo.

Maria Nowak z PiS zanim zadała pytanie, pouczyła Niesiołowskiego: - Pycha i buta idzie przed upadkiem.

Poseł PO Robert Węgrzyn próbował atakować PiS i Antoniego Macierewicza. - Mówicie tu o zdradzie, a ja się pytam czym był pana wyjazd do USA, gdzie szkalował pan polski rząd - mówił.

Macierewicz od razu zgłosił się do głosu. - W USA rozmawiałem z najważniejszymi senatorami i kongresmanami - zaczął, a sala gruchnęła śmiechem. Niezrażony zaatakował rząd: - To wy zdradzacie Polskę oddając honor i życie polskich żołnierzy w ręce byłych funkcjonariuszy KGB.

Regulamin jest jasny, przestrzegam regulaminu, nie udzielam głosu, kończę dyskusję - ostatnie zdanie i tak należało do Stefana Niesiołowskiego.

Po serii pytań premier zaproponował, że rząd odpowie na wszystkie zadane pytania na piśmie. Jak najszybciej - dwa, trzy tygodnie. Posłowie pytali głównie o to, ilu funkcjonariuszy BOR zabezpieczało lotnisko w Smoleńsku, gdzie są dowody, dlaczego Rosja niszczyła wrak tupolewa (co pokazała Misja specjalna - informowali posłowie), kto organizował wylot prezydenta.